Ompoling: De grote milieuramp van de 21e eeuw

De mensheid sterft in deze eeuw uit.

Of toch niet?

Men maakt zich vreselijk druk om het broeikaseffect. Zou vervelende gevolgen kunnen hebben. Maar er dreigt een veel grotere ramp:

De ompoling.

Er is vastgesteld dat het aardmagnetisch veld snel zwakker wordt. Volgens wetenschappers zou het rond 2100 tot 0 dalen. Daarna verwacht men een ompoling:

de magnetische noordpool wordt zuidpool en omgekeerd.

Dit heeft zeer grote gevolgen voor de warmtehuishouding van de aarde. De warme-golfstroom zou wel eens anders kunnen gaan stromen.

Wanneer men spreekt over een milieuramp, denkt men vooral aan rampen door menselijk ingrijpen. De laatste jaren wordt erg veel geschreven over het broeikaseffect. Men gaat er vanuit, dat dit erg is omdat de aarde daardoor verandert. De aarde verandert voortdurend, ook als wij er niet zijn.

In de 21e eeuw voltrekt zich een milieuramp, die vele malen groter is dan het broeikaseffect. Het is de grootste verandering van de afgelopen 720.000 jaar. Wat voor consequenties het heeft, valt moeilijk te voorzien. Zonder paniek te willen zaaien, lijkt het me de grootste uitdaging in de geschiedenis van homo sapiens.

De verandering waar ik over spreek is de ompoling van het aardmagnetisch veld. Dat gebeurde omstreeks 720.000 jaar geleden voor het laatst. De sterkte van het aardmagnetisch veld neemt in zo'n snel tempo af dat het in het begin van de volgende eeuw tot nul kan zijn gereduceerd. Dankzij onderzoek van Franse en Deense onderzoekers hebben we een beter inzicht gekregen in de oorzaken van de momenteel teruglopende veldsterkte. Omdat het aardmagnetisch veld berust op convectiestromingen in de vloeibare buitenkern van de aarde moet men fluctuaties binnen dat veld onderzoeken. Dat hebben de onderzoekers gedaan door met de Deense Oersted satelliet de sterkte van het magnetisch veld aan het aardoppervlak te meten. Ze vergeleken de resultaten daarvan met soortgelijke metingen die in 1979-1980 werden gedaan met de Amerikaanse Magsat satelliet. Op die wijze konden ze de veranderingen in het aardmagnetisch veld niet alleen qua grootte bepalen, maar ook per plaats. Op basis van de gedane waarnemingen lijkt het waarschijnlijk dat de aarde bezig is met een ompoling, waarbij de magnetische noordpool zuipool wordt en omgekeerd. De afname van de magnetische veldsterkte gaat zo snel, dat deze aan het begin van de 22e eeuw tot nul kan zijn gedaald. (Nature, 11 april 2000.)

In een ander artikel heb ik cyclotron-resonantie uitgelegd. Cyclotron-resonantie is afhankelijk van de magnetische veldsterkte van de aarde en oscillerende elektrische velden. Wij zijn geëvolueerd met een tamelijk constante veldsterkte van het aardmagnetisch veld. Onze celstofwisseling is afgestemd op deze constante veldsterkte. Wanneer de veldsterkte afneemt, kan dat onze celstofwisseling verstoren. Er is te weinig wetenschappelijk onderzoek gedaan naar deze verschijnselen. Het is dan ook niet te voorspellen wat voor gevolgen de ompoling zal hebben. Meer onderzoek lijkt mij dringend gewenst.

Wanneer de magnetische veldlijnen afnemen en gaan ompolen, zullen veel trekvogels en walvissen een deel van hun oriëntatievermogen verliezen. Dit soort dieren zullen vrijwel zeker problemen krijgen met de komende ompoling.

De magnetische veldlijnen hebben vermoedelijk invloed op diverse warmtestromen in en door de aarde. Wanneer de veldsterkte afneemt, kan dat grote gevolgen hebben voor de warmtehuishouding op aarde. Ernstige klimaatverstoring is een mogelijkheid.

In deze eeuw wordt de magnetische noordpool zuidpool en omgekeerd. Dit heeft desastreuze invloed op de warmtestromen in en rond de aarde.

De moderne mens is amper 100.000 jaar oud. Een dergelijke verandering is een zeer grote beproeving.

In de late middeleeuwen begon een mini-ijstijd. Oogsten mislukten en men leed honger. Men importeerde graan uit Afrika en men kreeg tegelijk zwarte ratten en de pest. Uiteindelijk ontstond een psychose, die leidde tot massamoord op heksen en ketters.

De ompoling kan een veel zwaardere crisis veroorzaken. Wordt het niet eens tijd om de mogelijke gevolgen in kaart te brengen en nieuw beleid te gaan ontwikkelen?

Een samenvatting van de tekst van het originele artikel:

Small-scale structure of the geodynamo inferred from Oersted and Magsat satellite data

GAUTHIER HULOT*, CÉLINE EYMIN*, BENOÎT LANGLAIS*, MIOARA MANDEA* & NILS OLSEN†

* Département de Géomagnétisme et Paléomagnétisme, CNRS UMR 7577, Institut de Physique du Globe de Paris, 4 Place Jussieu, B89, Tour 24, 75252 Paris cedex 05, France
† Center for Planetary Science, Danish Space Research Institute, Julianes Maries Vej 30, DK-2100 Copenhagen, Denmark

The 'geodynamo' in the Earth's liquid outer core produces a magnetic field that dominates the large and medium length scales of the magnetic field observed at the Earth's surface. Here we use data from the currently operating Danish Oersted satellite, and from the US Magsat satellite that operated in 1979/80, to identify and interpret variations in the magnetic field over the past 20 years, down to length scales previously inaccessible. Projected down to the surface of the Earth's core, we found these variations to be small below the Pacific Ocean, and large at polar latitudes and in a region centred below southern Africa. The flow pattern at the surface of the core that we calculate to account for these changes is characterized by a westward flow concentrated in retrograde polar vortices and an asymmetric ring where prograde vortices are correlated with highs (and retrograde vortices with lows) in the historical (400-year average) magnetic field. This pattern is analogous to those seen in a large class of numerical dynamo simulations, except for its longitudinal asymmetry. If this asymmetric state was reached often in the past, it might account for several persistent patterns observed in the palaeomagnetic field. We postulate that it might also be a state in which the geodynamo operates before reversing.

Andreas

Ik ben beschikbaar voor brainstorm-sessies, lezingen en seminars. Klik hier voor meer informatie