Steve Jobs 2.0

Minister Asscher over robotisering:

29 september 2014 zei minister Asscher: Het is namelijk helemaal niet zo vanzelfsprekend dat we zomaar terugkeren naar de lage werkloosheid van voor de crisis. Vroeger dachten we door de vergrijzing iedereen heel hard nodig te zullen hebben op de arbeidsmarkt. Nu begint het tot ons door te dringen dat er misschien juist veel werkgelegenheid kan verdwijnen. Door de snelle opkomst van robots en andere technologie kan de toekomst er drastisch anders uit gaan zien dan het heden.

Vermoedelijk heeft minister Asscher mijn artikel Vergrijzing is geen probleem gelezen. Heel goed. Meer politici zouden deze website moeten lezen. Of moeten uitspellen. Met name de artikelen over windmolens.

Technologie wordt niet gestuurd door de politiek

Er zijn mensen die geloven, dat de politiek de techniek stuurt. Met name zijn er klachten over het gebruik van robots voor militaire doeleinden. Op joop.nl schreef Jelmer Renema: Technologie is politiek. Het beeld dat aan het grote publiek verkocht wordt is dat technologische vindingen vanzelf gebeuren: fundamentele wetenschap zou door een neutraal gistingsproces vanzelf omgezet worden in nuttige technologie. Dit beeld berust op een misverstand. In werkelijkheid opent iedere fundamentele doorbraak de weg naar tientallen, zo niet honderden toepassingen. Het is een lang en duur proces om van idee naar toepassing te gaan, dus kun je ze niet allemaal uitwerken. Je moet dus kiezen, en de politieke keuze zit hem erin welke je laat liggen en welke je oppakt./ De robotisering van Asscher

Dit is onjuist. De politiek heeft bijna geen invloed op de technologie. Renema ondersteunt zijn uitspraak met zijn ervaringen in zijn lab, dat door de overheid gefinancierd wordt. Maar daarmee geeft hij toe, dat hij vanuit een ivoren torentje spreekt.

De boekdrukkunst was technologie. Het veranderde onze samenleving fundamenteel. De oude machthebbers werden vrijsnel afgezet, met behulp van de boekdrukkunst.

Steve Jobs en co. knutselden de eerste Apple-computers in elkaar in een garage in 1977. Geen enkele politicus zag het aankomen. IBM zag de opkomst van de appeltjes en meende, dat zij als dominante speler op de computermarkt mee moest doen. IBM knutselde in 1983 een primitieve computer in elkaar (IBM XT) en kocht bij Bill Gates even een besturingssysteempje. Bill Gates was een eenvoudig studentje, die de hoge heren van IBM gemakkelijk aan meenden te kunnen. 10 Jaar later was IBM een sukkelend bedrijf en regeerde Bill Gates de computerwereld.

Het internet is ooit ontwikkeld zodat wetenschappers met elkaar konden communiceren. Toen dit netwerk voldoende massa had, werd het ineens interessant voor het gewone publiek. En even later explodeerde het.

Steeds opnieuw zien we, dat technologie de samenleving verandert en dat de oude machthebbers aan de kant worden gezet. Ze worden vervangen door nieuwe machthebbers, die zich bijna net zo gedragen als de oude machthebbers. Ze hebben zich alleen aangepast aan de nieuwe technologie. Barack Obama is daarvan een sprekend voorbeeld. Hij werd president omdat hij optimaal gebruik maakte van de mogelijkheden van het internet. Veel beter dan Hillary Clinton en John McCain.

Sociale veranderingen zijn gewoonlijk het gevolg van technologische ontwikkeling. De technologische veranderingen gaan sinds de jaren '80 zo snel, dat de politiek het niet bij kan benen. Of liever: de politici kunnen het niet bijbenen.

In 2002 / 2003 schreef ik het boek 'Nieuwe Politiek' met daarin het hoofdstuk Vergrijzing is geen probleem

Hierin stelde ik, dat in de nabije toekomst robotisering zo snel zou gaan, dat er een tekort aan zinvol werk zou ontstaan, niet een tekort aan arbeidskrachten. De politici meenden enige jaren geleden de mensen te moeten dwingen om langer door te werken. Want we leven langer en daarvoor moet gewerkt worden. Enkele jaren later zeggen politici, dat er straks geen werk meer is. We moeten dus langer werkloos zijn, volgens de politici. ZUCHT !!!

Renema schreef ook: Dat leidt ertoe dat er bakken met geld beschikbaar zijn voor het ontwikkelen van vechtrobots.

Dat is geen juiste interpretatie. Het Pentagon heeft robotmakers uitgedaagd robots te maken, die zelfstandig hun weg kunnen vinden over moeilijk terrein. Dat kan een slagveld zijn, maar ook een gebied dat getroffen is door een aardbeving, of een gebied op Mars, of gewoon een bouwplaats. Of de weg vinden in een supermarkt om boodschappen te doen.

Er worden sensoren ontwikkeld om de wereld te zien en te interpreteren. Die kunnen gebruikt worden om een wapen te richten op een persoon en die persoon te identificeren aan de hand van een database met bekende personen. Is de persoon een terroristenleider, kan hij uitgeschakeld worden. Dezelfde techniek kan gebruikt worden om een eitje uit de koelkast te pakken en in een pannetje met water te leggen en het ei te koken. En met een infrarood sensor kan de robot ook nog zien of het eitje zacht gekookt of hard gekookt is.

Hetzelfde patroon hebben we gezien met drones. Eerst waren ze er alleen voor militaire doeleinden. Een decenium later liggen ze bij de Gamma. En iedereen met een beetje programmeerkennis kan ze programmeren. Het Pentagon heeft heel veel geld uitgegeven aan drones om Taliban op te sporen en uit te schakelen. Toen de techniek er eenmaal was, kon deze voor andere doeleinden gebruikt worden. De politie kan het verkeer in de gaten houden en eerder reageren wanneer het vastloopt. Een boer kan een drone over zijn land laten vliegen, een uitbraak van een plantenziekte constateren en dan plaatselijk bestrijden. Dan hoeft hij niet zijn hele akker te bespuiten. Paparazzi kunnen drones gebruiken om celebrities in compromiterende situaties te filmen, hobbyisten kunnen drones programmeren gewoon omdat ze dat leuk vinden.

Robotisering gaat steeds sneller

De robotisering is al sinds de jaren 80 aan de gang en gaat steeds sneller. Eerst waren het voornamelijk de autofabrieken die gerobotiseerd werden. Daarna kwamen er melkrobots. Binnenkort kunnen we hamburger-robots verwachten: apparaten die in fastfood-restaurants het eten op perfect gestandaardiseerde wijze bereiden. Het wordt natuurlijk wel aan de klant overgedragen door mensen. Mensen met sociale vaardigheden houden voorlopig nog werk. Mensen met weinig opleiding die productiewerk of administratief werk doen, worden geleidelijk vervangen. Met name aan de onderkant van de samenleving dreigt permanente werkloosheid.

Voor militairen worden robo-pakken ontwikkeld, zodat ze gemakkelijk 100 kg kunnen meedragen. Dezelfde pakken worden door verpleegkundigen gebruikt om patienten te tillen en door bouwvakkers om zware materialen te verplaatsen.

Voor militaire doeleinden worden robots gemaakt, die op afstand bestuurd worden door mensen. Zolang de signalen niet gestoord worden, kunnen mensen op een legerbasis in de USA robots besturen in het Midden Oosten. Zodra die technologie voldoende is ontwikkeld, wordt deze gebruikt voor gewone mensen. Een 80-jarige of een verlamde krijgen een joystick en vanuit hun stoel of hun bed kunnen ze met een robot hun tuin onderhouden, het dak repareren of het eten bereiden. Of je kunt vanuit Japan of Australie via internet een robot in Nederland besturen en erotisch plezier maken met je partner in Nederland.

Er zijn experimenten met zelfsturende auto's. De politiek kan deze enige tijd tegenhouden om beroepschauffeurs te beschermen. Maar men kan niet voorkomen, dat zelfsturende robots door een magazijn rijden en alle magazijntaken overnemen. Magazijnwerk kan in de komende vijf jaar verdwijnen.

De politiek kan dit enige tijd uitstellen door de loonkosten fors te verlagen. Men zou bijvoorbeeld het uurloon met 4 euro kunnen verlagen en de mensen een basisuitkering kunnen geven van 600 euro per maand. (Ik noem maar iets.) Mensen zouden er iets op vooruitgaan bij een normale werkmaand (minder dan 150 uur). De loonkosten aan de onderkant van de samenleving zouden fors lager worden. Dan loont het minder snel om mensen te vervangen door robots. Tegelijk kunnen nederlandse werknemers dan concurreren met oost-europese werknemers. Maar veel meer dan ingrijpen in de loonkosten kan de politiek niet doen. En zelfs daarvoor is het moeilijk om voldoende steun te krijgen.

Zie ook: Europees Basisinkomen

Robots voor MENSEN:

In 1999 bracht Sony AIBO op de markt: een robothondje. Sinds die tijd zijn er vele robots gemaakt. Onder andere ASIMO door Honda. Inmiddels is ASIMO 5 beschikbaar. ASIMO Deze robots zijn er juist om mensen te laten wennen aan robots. Ze zijn niet voor militaire doeleinden, maar juist voor de consumentenmarkt.

Binnenkort komen er robots die mensen kunnen nadoen. Op tech-beurzen lopen ze al rond als demonstratiemodellen. Binnen enkele jaren komen ze beschikbaar als speeltjes voor de superrijken: de robo-butler. Daarna komen ze voor de gewone consument. De materiaalkosten zijn klein. De ontwikkelkosten kunnen gespreid worden over heel veel consumenten. De introductie verloopt volgens het 'Skimming the market' principe. Een aparaat wordt eerst heel duur verkocht als prestige-object voor de superrijken. Versie 2 is veel beter en kost veel minder. Het is voor de rijken. Versie 3 is weer veel beter en kost weer veel minder. Het is voor de welgestelden. Versie 4 is massaproductie voor het gewone volk. Voor relatief weinig geld krijgen de gewone mensen toegang tot technologie, waarvoor de rijken 10 jaar eerder een vermogen neertelden, terwijl het veel minder kon.

Alle ingredienten voor een robo-butler zijn al aanwezig. Er zijn robothanden die gevoelig genoeg zijn om een ei vast te pakken zonder deze te breken. Er zijn sensoren voor alle deeltaken. Er is motortechniek voor alle bewegingen. Ze hoeven alleen nog maar samengevoegd te worden. Wellicht is er nu een Steve Jobs 2.0 in een garage bezig een robo-butler in elkaar te schroeven.

In eerste instantie hoef je niet veel van een robo-butler te verwachten. De apple computers van 1980 konden erg weinig. De ibm xt computer van 1983 was lomp, beperkt, maar wel goed programmeerbaar. In 30 jaar tijd is die uitontwikkeld tot de huidige computers. Even ter vergelijking: In 1985 werd bij mijn toenmalige werkgever de grootste computer binnengesjouwd die IBM toen kon leveren: de 3090. Miljoenen kostte die. Had een aparte computerruimte nodig met een koeltoren. Onder mijn bureau staat nu een computer van nog geen 300 euro. Met een grotere verwerkingscapaciteit dan die 3090. Bij een tweejaarlijkse verdubbeling van de verwerkingscapaciteit en het geheugen kom je in 29 jaar op een vermenigvuldiging met iets meer dan 2 tot de 14e macht. Dat is ruim 16000 keer zoveel. En dat klopt vrij aardig.

Robot-talen en applicatie-software:

Wat is een robot? Een apparaat dat zich kan bewegen, dat bestuurd wordt door een computer, die men kan programmeren. Sensoren en motoren zijn voldoende ontwikkeld om menselijke robots te maken. Je hoeft alleen nog de verschillende componenten samen te brengen. Een doorsnee moederbord van een computer is voldoende om een robot aan te sturen. Maar in de komende jaren komen er moederborden speciaal voor robots. Wat nodig is is een standaard ROS: robot operating system. Een kernprogramma met functies die aangeroepen kunnen worden voor alle basis-operaties van de sensoren en motoren. Liefst met beveiliging, zodat een robot geen schade kan aanrichten.

En wat nodig is: een goed te leren robot-taal waarmee we applicatie-programma's kunnen maken.

Al deze componenten zijn er al, sommige zijn nog te primitief om door gewone programmeurs gebruikt te worden. Deze worden verder ontwikkeld. Zodra de eerste programmeerbare robot op de markt komt, krijgen we een tsunami van nieuwe software-activiteiten. Zoals in 1984 toen de IBM XT algemeen werd. In zeer korte tijd storten alle ondernemende programmeurs zich op de nieuwe markt en je krijgt een stortvloed van nieuwe programma's. Onzinnige programma's, zoals een programma waarmee je robot golf kan spelen. En zinvolle programma's, zoals een programma waarmee je robot een dundee-cake kan bakken. (Het is maar wat je zinvol vindt.)

Stop met bagatelliseren:

Het is niet gemakkelijk om de technologische ontwikkelingen en de sociale gevolgen te voorspellen. Wat hierboven staat is mogelijk. Maar het kan ook een heel andere kant opgaan. Vermoedelijk gaat het alle kanten op. Talen om robots te programmeren zijn in ontwikkeling. Zodra een algemeen robot-platform beschikbaar komt, krijgen creatieve mensen ineens alle mogelijkheden. En dan gaat het in het wilde weg alle kanten uit. Vervolgens bepaalt de interesse van de consument welke ontwikkelingen verder uitgebouwd worden en welke toepassingen snel vergeten worden.

Wat we MOETEN vergeten is het idee dat het wel mee zal vallen. In 2000 wisten de meeste mensen niet eens wat internet was. Nu is bijna iedereen aan het internet. In enkele jaren is de wereld totaal veranderd. Als er vrij programmeerbare robots komen, wordt onze wereld heel snel heel radicaal veranderd. Op basis van onze ervaringen met politici in het verleden kunnen we er vanuit gaan, dat zij geen enkele sturing kunnen geven. Daarom moeten de technisch ontwikkelde mensen nu al hun verantwoordelijkheid nemen en een maatschappelijke discussie op gang brengen over hoe we de maatschappij gaan inrichten. We kunnen dat niet bepalen. We kunnen wel de mensen emotioneel en mentaal voorbereiden op de veranderingen. We weten niet PRECIES hoe de technologie zich zal ontwikkelen, maar we weten wel de algemene richting. Met die verwachtingen kunnen we de discussie in gaan. En we zullen ons er gewoon bij moeten neerleggen, dat deze discussie zich vele jaren zal voortslepen. En dat we heel vaak door de technologische ontwikkelingen overruled zullen worden.

We moeten ook af van het idee dat we de technologie beheersen of besturen. We worden bestuurd en beheerst door de technologische ontwikkelingen. Laat ik mezelf als voorbeeld nemen. Ik ben heel goed op de hoogte van technologie. Ik verzet me tegen een deel van de technologie. Ik weiger bijvoorbeeld de mobiele telefoon te gebruiken, ik ben niet aan het appen, ben niet op facebook, etcetera. Toch wordt mijn gehele leven bestuurd door technologie. In 1996 hoorde ik voor het eerst van internet en had er zo mijn twijfels over. In 1998 bouwde ik mijn eerste website. Niet omdat ik daarvoor koos, maar omdat ik zag welke kant het uitging en ik gewoon meeging met de stroom. Nu besteed ik het grootste deel van mijn werkweek aan internet-activiteiten. Daarin heb ik geen echte keus. De keus die ik kan maken is meedoen of achterblijven. Achterblijven is geen optie. Dus is er geen werkelijke keus. De ontwikkelingen in mijn leven worden bepaald door de techniek, de keuzes die ik maak hebben nauwelijks invloed op de techniek.

In 1983 begon de computer-revolutie (met de IBM XT), eind jaren '90 begon de internet-revolutie, kort daarna kwam de mobiele telefoon revolutie. Drie technische ontwikkelingen hebben ons leven in één generatie radicaal veranderd. Nu komt de volgende golf er aan: de robotisering. Vermoedelijk met een veel grotere impact dan alle voorgaande revoluties tesamen. Dat moeten we niet bagatelliseren.

Andreas

Ik ben beschikbaar voor brainstorm-sessies, lezingen en seminars. Klik hier voor meer informatie